Adım adım yasak: Bu noktaya nasıl gelindi… Bilirkişi raporu ne diyor… Değişen hakim… Şikayetçi olmayan başkan

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ile İçişleri Bakanı Süleyman Soylu arasında “ahmak” polemiği yaşanmıştı. Soylu, 31 Mart seçiminin iptalinin ardından Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi için Fransa’ya giden İmamoğlu’na “Avrupa Parlamentosu’na gidip, Türkiye’yi şikayet eden ahmağa söylüyorum.

Yazıklar olsun bu milletin sana verdiğine. Kursağından geçenlere yazıklar olsun” demişti. İmamoğlu da “Dünyada, Avrupa’da, onların gözünde nereye düştüğümüz noktasında, olan biten şeylere baktığımızda, tam da 31 Mart’ta seçimi iptal edenler ahmaktır. Önce ona bir odaklansın” karşılığını vermişti.

YSK BAŞKANI İHBAR ETTİ AMA ŞİKAYETÇİ OLMADI

Bu ifade belirli bir kesim tarafıdan İmamoğlu, ‘YSK üyelerine hakaret etti’ şeklinde paylaşıldı. 21 Mayıs 2021 günü Savcı Ahmet Çolak İmamoğlu hakkında ‘Kurul halinde çalışan kamu görevlilerine karşı görevlerinden dolayı alanen hakaret’ suçlamalasıyla dava açtı. İddianamede davacı ‘kamu hukuku’ olarak yer alırken, ihbar edenin ‘Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı’ olduğu belirtildi. Ancak, YSK başkan ve üyeleri ne yargılama sürecinde şikayetçi olarak yer aldı ne de bu konuda beyanda bulundu.

“KELİMENİN MUHATABI İÇİŞLERİ BAKANI’DIR”

Yargılama sürecinde mahkemeye giderek savunma yapan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu kullanmış olduğu kelimenin muhatabının bizzat İçişleri Bakanının kendisi olduğunu vurgulayarak, “O dönemde ‘seçimi iptal edenler’ ibaresini kullanmamın nedeni ise siyasi iradenin seçimler üzerindeki baskısını ve baskıcı tavrını ifade etmesi şeklinde kullandım. Dolayısıyla asla YSK’yı veya üyelerini herhangi birisini muhatap olarak böyle bir beyanda bulunmadım” dedi.

Devam eden süreçte alınan bilirkişi raporları ve tanık beyanları da ‘ahmak’ sözcüğünün YSK üyelerine değil, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’ya yönelik kullanıldığını ortaya koydu. Ancak savcılık makamı verdiği mütalaada hapis cezası ve beraberinde siyasi yasak verilmesi talebini mahkemeye bir kez daha sundu.

2 GÜN KALA HAKİM DEĞİŞTİ

21 Haziran’da mahkemenin karar vermesi beklenirken 19 Haziran günü yayımlanan adli yargı ana yaz kararnamesiyle davaya bakan 7. Asliye Ceza Mahkemesi hakimi Hüseyin Zengin kendi talebi olmaksızın Samsun’a atandı. Duruşmaya iki gün kala hakimin ani yer değişikliği yargı çevrelerinde baskı olarak yorumlandı. Hakim Zengin’in delilleri inceledikten sonra suçun yasal ve manevi unsurlarının oluşmadığı gerekçesiyle İmamoğlu’na beraat verme eğiliminde olduğu öne sürüldü. Dava hakim değişikliği nedeniyle 21 Eylül’e ertelenmek zorunda bırakıldı.

YENİ HAKİM CEZAYI VERDİ

İmamoğlu davasına bakmak üzere aynı adliyede görev yapan 11. Asliye Ceza Mahkemesi hakimi Mehdi Komşul atandı. İmamoğlu’nun avukatları hakim Komşul’un reddini isteseler de bu talepler hem mahkemenin hakimi hem de üst mahkemeler tarafından her defasında reddedildi. Savunma taleplerini mahkemeyi uzatmaya yönelik değerlendiren tartışmaların odağındaki hakim, 14 Aralık’ta ceza ve siyasi yasakla sonuçlanan karara imzasını attı. İmamoğlu’nun avukatları karara itiraz edeceklerini açıkladı.

BİLİRKİŞİ RAPORU

ANKA’dan Oktay Yıldırım’ın aktardığına göre mahkemenin atadığı dil bilimci, gösterge bilimci ve iletişimci bilirkişi tarafından hazırlanan raporda, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun YSK Başkan ve üyelerine yönelik söylediği iddia edilen sözlerinin aslında Soylu’ya yönelik olduğu şeklindeki savunma doğrultusunda görüş ortaya çıkmıştı.

Raporun ‘İnceleme’ başlıklı kısmındaki değerlendirmeler şöyle:

“Söz konusu edilen olayda İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Ekrem İmamoğlu’nun Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Kongresi’nde yaptığı açıklamalar nedeniyle Ekrem İmamoğlu’na yönelik ‘Ahmak’ ifadesini kullanmıştır. Ekrem İmamoğlu bu söyleme karşılık olarak gazetecilerin konuyla ilgili sorularını aynı ifadeyi kullanarak yanıtlamıştır.

Konu irdelendiğinde iki sözce arasında bağlantı yadsınamaz biçimde görülmektedir. Sözcelerin ilki İçişleri Bakanı Soylu’nun sözcesidir: ‘Avrupa’ya giderek Türkiye’yi şikâyet eden ahmağa söylüyorum. Bunun bedelini bu millet sana ödetecek. Yazıklar olsun, bu milletin sana okuttuğu okula yazıklar olsun. Bu milletin sana verdiği emeğe yazıklar olsun.’

İkinci sözce ise İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu sözcesidir: ‘Ben lafa bakarım laf mı diye, bir de söyleyen adama bakarım adam mı diye. Bu seviye noktasında da söyledikleri, yaptıkları zaten belli o tarafına çok girmek istemiyorum ama oraya bir cümle yapmak isterim. 31 Mart seçimi iptal edenler ve dünyada, Avrupa’da onların gözünden düştüğümüz noktasında, o olan şeylere, biten şeylere baktığımızda tam da işte 31 Mart seçimi iptal edenler ahmaktır. Önce ona bir odaklansın.”

Bu sözce gazetecilerin kendisine Süleyman Soylu’nun sözcesiyle ilgili soru yöneltildiğinde Ekrem İmamoğlu’nun yanıtıdır.”

‘KURUM VEYA KİŞİ İSMİ YOK’

Raporunun ‘Görüş’ bölümünde ise şu ifadelere yer verildi:

“Ele alınan bu iki sözce birbiriyle yakından bağlantılıdır. Günümüzde İletişim Bilimi olarak tanımlanan gösterge bilime dayalı bir çözümleme yapıldığında her iki metnin karşılıklı bir konuşma metni işlevi taşıdığı gözlemlenmektedir. Önceden de vurgulandığı gibi her iki metnin de ayrı ayrı kim tarafından hangi bağlamda ve hangi tartışma ortamında oluşturulduğuna bakıldığında: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçim bağlamında İçişleri Bakanı tarafından seçimin iptal edilmesi gerekirliği ve seçimi kaybeden adayla yaptığı konuşmaların da varlığı göz ardı edilmezse metinler arası ilişki, gönderen ve gönderilen arasındaki bağlantının görülmesine kolaylıkla yol açacaktır.

Bu işlemin sonucunda bir tartışma sayılabilecek bir ortamda iki muhatabın bir yanda İçişleri Bakanı Süleyman Soylu öbür yanda ise Ekrem İmamoğlu olduğu kuşku götürmez bir gerçektir. Dolayısıyla, Ekrem İmamoğlu tarafından Soylu’nun sözlerine aynı terimle karşılık verilmiştir ve iki siyasetçi arasında geçen bu tartışma Yüksek Seçim Kurulu’na gönderme kesinlikle yoktur. Çünkü açıklamaların tümü göz önünde bulundurulduğunda seçim iptalinin hangi kişi ya da kurum tarafından gerçekleştirildiğinden söz edilmemektedir.”

‘HÂKİMİN KARARINI BEĞENMEYECEĞİZ’ DENİLDİ

Mahkemenin verdiği kararın ardından Adem Sözüer, cumhuriyet.com.tr’ye konuştu. Mahkemeden çıkan kararın adil yargılanma hakkı ile eleştiri ve ifade özgürlüğü hakkının ihlali açısından değerlendirilmesi gerektiğini belirten Sözüer, davada ilk olarak tarafsız ve bağımsız mahkeme, yani ‘doğal hakim’ ilkesinin ihlal edildiğine vurgu yaparak şöyle dedi:

“Suç işlendiğinde hangi mahkemeyse davaya o hâkim bakar. Dava açıldıktan sonra hâkim değişmez. Türkiye’de dava açıldıktan sonra hâkimler değişiyor. Ama bir davaya bakan hâkim olağandışı şekilde görevden alınıyorsa bu ‘Biz bu hâkimin vereceği kararı beğenmeyeceğiz, kararı bizim istediğimiz gibi verecek bir hâkim bulacağız’ demektir. Bu da doğal hâkim ilkesinin ihlali anlamına geliyor. Nitekim burada da hâkim görevden alındı, hakkında suçlamalar da yapıldı. Fakat başka bir yere tayin edildi. Eğer hakkında ciddi bir suçlama olsaydı soruşturma açılırdı. En önemli sakıncası zaten bu.”

Dava devam ederken iktidar temsilcilerinin yaptığı açıklamalara dikkat çeken Sözüer, “Bir dava devam ederken devletin yetkili makamları davayı etkileyecek bir beyanatta bulunmamalı. Bu dava açıldı, bizzat İçişleri Bakanı bu davayla ilgili açıklama yaptı, ‘Suç işlemiştir’ dedi. Hiçbir bakan bunu dememeli ama içişleri bakanı özellikle dememeli. Çünkü kolluk onun emrinde. Belediyeyi teftiş eden müfettişler onun emrinde. Yargılamayı etkilemeye yönelik bir davranış olduğu açık” diye konuştu.

Davada avukatların dinlenilmesi hakkının da engellendiğinin altını çizen Sözüer, buna gerekçe olarak da “davanın uzamaması”nın gösterildiğini belirterek “Orada beşer 10’ar dakika konuşunca davanın nesi uzayabilir? Bu da görüntüde bir gerekçe. Ortada hâkim var savcı var ama bunların hepsi görünüşte. ‘Burada gerçek bir yargılama yapmıyoruz.’ Böyle bir sonuç doğuyor. Bunlar da adil yargılanma hakkının ihlali. Buradan adil bir karar çıkmaz zaten” ifadelerini kullandı.

‘AHMAK’ HAKARET Mİ?

‘Ahmak’ ifadesinin hakaret olup olmadığı konusuna ilişkin “Bütün bilimsel görüşler der ki bazı sözcüklerin anlamı eleştiri midir, eleştiri dışı mıdır o konuşmanın ve olayların bütünü içinde değerlendirilir” diyen Sözüer, İmamoğlu’nun sözlerinin bu bütünlük içinde değerlendirildiğinde “eleştiri” sayılması gerektiğini belirtti ve tüm ceza hukukçularının da bu görüşte birleştiğini ifade etti.

“ZİNCİR HAREKETE GEÇİNCE ÜMİTLİ OLAMIYORUM”

Bu kararın, sadece bir kişiyi etkilemeyeceğini, kararla birlikte Türkiye’de herkesin ifade özgürlüğünün kısıtlandığını vurgulayan Sözüer, bundan sonraki hukuki sürecin İmamoğlu lehine işlemesinden de pek umutlu olmadığını söyledi.

Sözüer, şöyle konuştu:

“İşin başında müdahale olduğu zaman sonu pek hayır çıkmadı geçmiş dönemlerde de… Paralel yapı dönemlerinde de ‘Temyizde bozulur’ derlerdi, ama bozulmazdı. Bir zincir hareket ediyor. Türkiye’de belli olaylarda bu hukuksuzluk zinciri harekete geçiyor. O yüzden sonuçtan pek ümitvar olamıyorum. Normalde istinaf var, kanun yolları açık… Ama o zamana kadar Türkiye’de bu süreç sürer. Ben kendi hukuki tecrübelerime göre bu tür müdahaleler geldiği zaman, devamı geliyor. Maalesef orada da pek umutlu değilim. Yanılmayı ümit ediyorum. Asıl mesele şu: Yani bu siyasi hesaplara giden bir dava olursa… ‘İmamoğlu aday olmasın’ diye veya ‘Tekrar belediye başkanı adayı olmasın’ diye yapılıyorsa süreç ona göre mi işleyecek? Hukukun bir kere dışına çıktığınız zaman artık hiçbir öngörülebilirlik kalmaz. Asıl itirazım da bu. Hâkim değişikliğiyle başlayan bir davanın nereye varacağını bilemeyiz. Öyle olduğu zaman da hukuka uygun işleyen bir süreç bekleyemeyiz. Geçmiş tecrübeler bize bunu göstermekte, tarih maalesef tekerrür etmekte. Bu uygulama nasıl sürer? İyimser bir yorumda bulunamıyorum. Ama halkın demokrasiye sahip çıkacağından umudu elbette kesmiyorum, kimse de kesmesin.”

HUKUKÇULARDAN RAPOR

Ekrem İmamoğlu’nun “kamu görevlilerine hakaret” suçlamasıyla yargılandığı davada, avukatı Kemal Polat, üniversitelerin hukuk fakültelerine bilimsel görüş için başvurmuştu.

Dekanlıkların görevlendirmesiyle İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Adem Sözüer, Marmara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ahmet Gökçen, Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. İzzet Özgenç bir mütalaa hazırlamıştı.

İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Adem Sözüer, Marmara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ahmet Gökçen ve Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. İzzet Özgenç’in hazırladığı mütalaada şu sonuca varılmıştı:

“Ekrem İmamoğlu’nun dava konusu sözleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde, seçimlerin iptaline yönelik eleştiri niteliğinde olduğu, iptal kararı veren veya verdirenleri küçük düşürmeye, toplumdaki saygınlıklarını rencide etmeye matuf olmadığı açıkça görüldüğü, bu nedenle dava konusu olayda hakaret suçunun unsurları itibarıyla oluşmadığı kanaatindeyiz.”